چک نوعی وسیله پرداخت ایت که تاجران و بازرگانانه، کسبه و عموم مردم از آن استفاده می کنند. مسئله درباره چک زمانی به وجود می آید که صادر کننده آن، به موقع تعهد خود را بابت پرداخت عملی نکند. در چنین مواقعی دارنده چک می تواند با مراجعه به دفاتر قضائی شکایت خود از صادر کننده چک را ثبت نماید. همچنین می تواند چک آن فرد را برگشت بزند. دارنده چک می تواند از فردی که چکش برگشت خورده است به سه روش زیر شکایت نماید:
شیوه کیفری وصول چک
یکی از روش های مطالبه چک برگشتی، شکایت کیفری علیه صادر کننده آن است. مسئله مهمی که در خصوص شکایت کیفری از چک برگشتی وجود دارد، مهلت شکایت کیفری است. در قانون دو محدوده زمانی 6 ماهه برای شکایت کیفری از چک برگشتی پیش بینی شده است که اولین محدویت زمانی 6 ماهه مربوط به این است که دارنده چک باید از تاریخ صدور چک به مدت 6 ماه، چک را برگشت زده و از بانک گواهی عدم پرداخت دریافت کند. در غیر این صورت دیگر امکان شکایت کیفری نخواهد داشت.
حال اگر دارنده چک این گواهی را دریافت کند، 6 ماه دیگر فرصت دارد تا به دادسرا مراجعه کند و شکایت کیفری از چک برگشتی را آغاز کند. برای مثال اگر تاریخ سر رسید چک 98/3/17 باشد، دارنده چک تنها می تواند تا 98/9/17 چک را برگشت زده و گواهی عدم پرداخت را از بانک دریافت کند. حال اگر در تاریخ 98/6/15 چک را برگشت زد، تا تاریخ 98/12/15 برای شروع شکایت کیفری زمان دارد .
اگر در این مدت گواهی عدم پرداخت دریافت نشود و شکایت کیفری از چک برگشتی آغاز نشود، دیگر هرگز امکان شکایت کیفری از چک وجود ندارد و باید از سایر شیوه های وصول چک یعنی روش حقوقی و روش ثبتی اقدام نماید .
وصول چک از طریق اداره ثبت
مطابق ماده 2 قانون صدور چک، شرط اولیه و اساسی وصول چک به شیوه ثبتی، این است که چک باید عهده یکی از بانک های مجاز کشور صادر شده باشد. یعنی تنها چک هایی را می توان به شیوه ثبتی استرداد نمود که وجه چک توسط بانک پرداخت شود؛ نه موسسات مالی اعتباری و صندوق های قرض الحسنه. صدور اجراییه برای وصول چک به شیوه ثبتی، مدارک زیر را لازم دارد:
- اصل و فتوکپی برابر با اصل شده چک برگشتی و گواهی عدم پرداخت آن.
- کارت ملی متقاضی
- بایستی مطابقت امضای صادرکننده با نمونه آن، توسط بانک در گواهی عدم پرداخت قید گردد.
- دریافت فرم تقاضای صدور اجراییه چک از اداره ثبت و تکمیل آن.
مدارک فوق را بایستی به اداره ثبت اسناد محلی که بانک صادر کننده گواهی عدم پرداخت در آن قرار دارد ارائه نمود. به محض آن که برای چک اجراییه صادر شد، این اجراییه به بدهکار ابلاغ می شود و او را موظف می کند ظرف مدت 10 روز نسبت به پرداخت مبلغ مندرج در چک، فراهم نمودن ترتیبات پرداخت و یا معرفی اموال اقدام نماید. در صورتی که صادر کننده ظرف مدت 10 روز اقدامات لازم را انجام ندهد، دارنده چک می تواند تقاضای توقیف اموال صادرکننده چک را به اداره ثبت ارائه نماید.
گواهی عدم پرداخت :
در صورتی که چک به صورت بلامحل صادر شده باشد، دارنده چک پس از مراجعه به بانک و عدم پرداخت وجه چک باید از بانک تقاضای گواهی عدم پرداخت نماید. این گواهی مهم ترین سندی است که با در دست داشتن آن، می توان برای مطالبه وجه چک اقدام نمود؛ بنابراین ظرف مهلت پیش بینی شده در قانون باید نسبت به دریافت گواهی عدم پرداخت اقدام کرد.
وصول چک از طریق حقوقی
چک حقوقی، چکی است که قابلیت شکایت کیفری را دارا نمی باشد. انواع چک حقوقی به دو دسته تقسیم می شوند:
- دسته اول آن دسته از چک هایی می شود نمی توان بر اساس قانون آنها شکایت کیفری انجام داد. چک های سفید امضا، تضمینی، شرطی، بدونن تاریخ و مدت دار در این دسته جای دارند.
- دسته دوم از انواع چک حقوقی، چک هایی هستند ک هیچ یک از انواع بالا نیستند اما در مهلت 6 ماهه ای که برای دریافت (گواهی عدم پرداخت) مهلت داشته اند، اقدام به دریافت آن نکرده اند؛ در این حالت تنها می توان چک را از طریق حقوقی پیگیری کرد.
مراحل وصول چک های حقوقی
دعوا چک حقوقی در دسته دعاوی حقوقی جای دارد پس روند بررسی این پرونده نیز به طور کلی مانند دیگر دعاوی حقوقی است. در ابتدا باید فرم دادخواست خود را به عنوان خواهان دعوی تکمیل نمایید و پس از اماده کردم اسناد و مدارک لازم، اقدام به تحویل آن به دفتر دادگاه نمایید. دفتر دادگاه برای شما نوبتی تعیین می کند. بعد از اینکه دادگاه به موضوع رسیدگی کرد اگر رای به نفع شما صادر شود به احتمال زیاد خوانده دعوی اقدام به تجدیدنظر خواهی می کند که اگر این دلایل کافی نداشته باشد، همان رای دادگاه بدوی دوباره تایید می شود.
کلیه مراحل رسیدگی به پرونده از طریق ابلاغیه های مختلف به اطلاع طرفین دعوی می رسد. بعد از آن حکم باید به دفتر اجرائیه دادگاه برده شود تا اجرائیه صادر گردد. محکوم 10 روز از تاریخ صدور اجرائیه فرصت دارد که حکم را اجرا کند. بدهی خود را بپردازد و اگر در این مهلت این کار را نکند طلبکار می تواند دادخواست توقیف اموال بدهد و اگر بدهکار مالی برای توقیف نداشت، می توان حکم جلب وی را صادر نمود.
- ابلاغیه : برگه ای است که دربردارنده بخشی از اطلاعات مربوط به یک پرونده قضایی بوده و مطابق مقررات ابلاغ قانون آیین دادرسی مدنی برای طرفین دعوا ارسال می گردد. در گذشته، ابلاغیه اوراق قضایی به شکل کاغذی صادر می شد و این برگه های کاغذی توسط مامور ابلاغ، برای طرفین پرونده ارسال می گردید. اما از سال 1395 و با راه اندازی سامانه ثنا، در حال حاضر، ابلاغیه اوراق قضایی از طریق این سامانه برای افراد ارسال شده و احکام ابلاغیه نیز تابع مقررات این سامانه می باشد.
نتیجه گیری
باتوجه به بیانات فوق در می یابیم که چک ها از طریق شیوه کیفری و اداره ثبت و همچین دعوی حقوقی قابلیت بررسی و رسیدگی دارند. در هر کدام از روش ها نیاز به اسناد و مدارکی دارید که باید قبل از هر عملی، اقدام به تکمیل مدارک خود نمایید و روند بررسی پرونده و رای های صادره از طریق ابلاغیه به اطلاع طرفین دعوی می رسد.
در این مقاله از سایت وکیل مشهد سعی کردیم اطلاعات جامعی در رابطه با چک حقوقی در اختیار شما قرار دهیم.
چنانچه نیاز به مطالعه بیشتر در زمینه حقوقی هستید میتوانید به صفحه وکیل حقوقی در مشهد مراجعه نمایید.
