یکی از انواع چک که در معاملات مورد استفاده قرار می گیرد ، چک صیادی است. چک های صیادی مطابق با قوانین جدید چک و تحت کنترل و نظارت بانک مرکزی از طریق سامانه صیاد ، صادر می شود. چک صیادی به رنگ بنفش می باشد.چک صیادی در ابتدای سال 1400 به منظور اصلاح فرایند صدور و وصول چک از سوی بانک مرکزی ابلاغ شد.بر طبق قانون وضع شده ، کلیه چک ها باید در سامانه صیاد ثبت شوند و دیگر دسته چک های قدیمی به شکل گذشته ی خود صادر نخواهند شد.
ویژگی های چک صیادی و تفاوت آن با چک سنتی
اگر شخص دارنده ی چک صیادی بلامحل هستید ، می توانید تمام حساب های صادر کننده چک در آن بانک و دیگر بانک ها را مسدود نمایید. اگر دارنده ی چک سنتی بی محل بودید و شخص صادر کننده در دیگر حساب های خود پول داشته باشد ، بانک حق برداشت وجه را نداشت. دسته چک های صیادی از هر بانکی که صادر شوند ، به یک شکل و رنگ هستند.
شعبه بانک مسئول اعتبارسنجی و صدور دسته‌چک صیادی برای مشتری نیست. همه این مراحل توسط سامانه بانک مرکزی انجام می‌شود؛ بنابراین صدور دسته‌چک بر اساس روابط خاصی که بعضی از مشتری‌ها با شعب دارند و خارج از ضوابط، در مورد چک‌های صیادی امکان‌پذیر نیست.
دارندگان چک های سنتی نمی توانستند وضعیت صادر کننده را پیش از گرفتن چک استعلام کنند اما چک های صیادی قابلیت استعلام دارند و این موضوع مسبب کاهش تعداد چک های برگشی شده است. تمامی فرایندهای صدور، استعلام و ثبت چک صیادی به صورت آنلاین انجام می‌شود؛ بنابراین چک صیادی را می‌توان یک چک کاملاً آنلاین دانست. امکان صدور چک صیادی در وجه حامل وجود ندارد.
سامانه صدور یکپارچه دسته چک را سامانه صیاد می نامند. تمامی چک هایی را که در این سامانه بتوان استعلام نمود ، چک صیادی می نامند. افراد می توانند با استفاده از سامانه پیامکی و اینترنتی ، از طریق کد 16 رقمی صیاد وضعیت چک را استعلام نمایند. نشانه سامانه صیاد در پایین چک درج شده است که نامرئی می باشد و فقط درهنگامی که در معرض نور قرار بگیرد ، به طور مرء قابل مشاهده است.
تفاوت های ظاهری چک صیادی و سنتی
شکل ظاهری دسته چک های سنتی باتوجه به بانک صادر کننده انها با یک دیگر متفاوت بود اما تمامی چک های صیادی به رنگ بنفش هستند و ظاهری یکسان دارند و به همین دلیل است که برخی چک های صیادی را با نام چک بنفش می شناسند. در قسمت پایین سمت چپ تمام چک های صیادی عبارت زیر نوشته شده است :
“کارسازی این چک منوط به ثبت صدور، دریافت و انتقال آن در سامانه صیاد است”.
کد یکتای 16 رقمی در قسمت بالا سمت چپ درج شده است و همچنین یک کیو آر کد نیز در همان قسمت بالا سمت چپ قرار دارد که افراد می توانند علاوه بر کد 16 رقمی با بارکد QR نیز وضعیت چک را استعلام نمایند.
مزایای چک های صیادی
- عدم امکان دریافت دسته چک توسط افراد فاقد صلاحیت و با سابقه چک برگشتی
- امکان ثبت فوری چک سرقتی و یا مفقودی
- جلوگیری از کلاهبرداری و جعل چک
- عدم امکان صدور چک بلامحل
- عدم امکان صدور چک حامل و حذف ظهرنویسی و پشت نویسی چک
- عدم نیاز به مراجعه حضوری به بانک برای استعلام وضعیت و وصول چک
- امکان استعلام وضعیت چک قبل از دریافت، انتقال و یا عقد قرارداد وابسته به آن
- امکان پیگیری قانونی آسان در صورت بروز هرگونه مشکل یا بدحسابی صاحب چک
مراحل دریافت چک های صیادی نیز به شرح زیر می باشد :
- مراجعه به بانک صادر کننده دسته چک
- استعلام سابقه شخص و حساب
- رفع سوءاثر از چک‌های برگشتی قبلی
- افتتاح حساب سپرده با شرایط ذکر شده
- معرفی و ثبت اطلاعات معرف
- ثبت درخواست دسته چک
- دریافت دسته چک
در چک های صیادی مشکلاتی همچون جعل و یا خط خوردگی تا حد زیادی حل شده است. زیرا صاحب چک پس از نوشتن چک باید تمام اطلاعات مربوطه را در سامانه صیاد بارگزاری نماید و بدین ترتیب امکان جعل و الحاق و پشت نویسی و خط خورگی وجود ندارد. پشت نویسی و خط خوردگی در چک های صیادی ممنوع می باشد و اگر دست به چنین عملی بزنید ، چک تماک اعتبار خود را از دست می دهد و قابل وصول نمی باشد.
همچنین دقت کنید که اگر فردی حقوقی ، صاحب چک است ، حتما در محل امضای خود ، مهر واحد حقوقی را نیز درج نماید .
ثبت چک های صیادی در سامانه صیاد
برای اینکه بتوانید چک دریافتی را وصول کنید ، ابتدا باید آن را با استفاده از شناسه 16 رقمی در سامانه بارگزاری نمایید.صادرکننده چک باید هویت گیرنده، مبلغ و تاریخ چک را در سامانه ثبت کند تا فرد قادر به برداشت وجه از بانک باشد. افراد حقیقی و حقوقی می‌توانند با مراجعه به بانک چک‌های صیادی را دریافت کنند. در شرکت‌ها حسابدارها معمولا مسئول رسیدگی به این مسائل هستند.
سه روش برای ثبت ، استعلام و دریافت چک های صیادی
- استفاده کردن از اینترنت بانک : همه بانک‌های صادرکننده چک‌های صیادی، ثبت این چک‌ها را در خدمات اینترنتی خود قرار داده‌اند. برای ثبت چک صیادی با اینترنت بانک، پیش از هر چیز باید خدمات اینترنت بانک خود را فعال کنید. با ورود به سایت بانک موردنظر و سپس رفتن به صفحه سامانه صیاد میتوانید به ثبت چک صیادی بپردازید.
- استفاده از اپلیکیشن سامانه صیاد (ساد24) : اپلیکیشن ساد 24 توسط خود سامانه صیاد طراحی شده است و افراد می توانند با دریافت و نصب آن بر روی تلفن های همراه خود ، چک های خود را از طریق این برنامه به ثبت برسانند.
- سومین راه استفاده از سامانه اینترنتی صیاد است.
استعلام چک های صیادی
صادر کننده چک پیش از آن که چک را به گیرنده تحویل دهد باید عمل ثبت چک در سامانه را انجام داده باشد. افراد با استفاده از یکی از سه روش زیر می توانند نسبت به وضعیت چک آگاه شوند :
- استعلام از سایت بانک مرکزی: با مراجعه به سایت بانک مرکزی میتوانید بعد از وارد کردن شناسه ۱۶ رقمی از چک استعلام بگیرید.
- استعلام چک با پیامک: برای استعلام چک از طریق پیامک فقط کافی است شماره ۱۶ رقمی روی برگه چک را بدون هیچ کلمه اضافه‌ای به شماره ۷۰۱۷۰۱ ارسال کنید.
- استعلام چک از طریق اپلیکیشن‌های موبایل: در اپلیکیشن‌های موبایل مانند ساد ۲۴ یا آپ میتوانید با وارد کردن شناسه ۱۶ رقمی یا اسکن بارکد چک، از وضعیت برگه چک خود استعلام بگیرید.
نتیجه نهایی استعلام با رنگ های مختلفی برای کاربران نمایش داده می شود که در اینجا به معنای رنگ های مختلف می پردازیم :
رنگ سفید نشان دهنده ی آن است که صادر کننده سابقه چک برگشتی ندارد و یا اگر سابقه ای هم وجود داشته است ، اقدام به رفع آنها نموده است.
رنگ زرد نشانه این است که صادر کننده فقط یک چک برگشتی و یا حداکثر مبلغ 5 میلیون تومان تعهد پرداختی دارد.
رنگ نارنجی بیان کننده آن است که فرد صادر کننده چک 2 تا 4 مورد چک برگشتی و یا تعهدی به مبلغ 20 میلیون تومان دارد.
رنگ قهوه ای به معنای آن است که فرد بین 5 تا 10 فقره چک برگشتی دارد و متعهد به پرداخت مبلغی حدود 50 میلیون تومان.
در نهایت رنگ قرمز نشان دهنده ی بیش از 10 چک برگشتی و مبلغی بیش از 50 میلیون تومان است.
هزینه استعلام چک های صیادی
بابت استعلام هر چک صیادی از سامانه بانک مرکزی باید هزینه ۳۵۰ تومانی پرداخت کنید. این هزینه بابت کل فرایند استعلامی و تمامی پیام‌های پاسخ ارسال‌شده برای درخواست‌کننده استعلام است. درواقع شما بابت هر استعلام این هزینه را پرداخت می‌کنید نه هر پیامک دریافتی بابت استعلامی که درخواست دادید. شما با هر شماره تلفن همراه میتوانید در طول روز چهار استعلام مربوط به چک‌های صیادی را درخواست کنید.
نحوه برگشت زدن چک صیادی
اگر موجودی حساب صادر کننده کافی نبود ، بانک می تواند هر مبلغی که در حساب جاری فرد وجود دارد را برداشت کند و الباقی را در دیگر حساب های فرد در ان بانک برداشت نماید و اگر این مبالغ به اندازه مبلغ چک نبود ،
آنگاه دارنده چک می‌تواند از بانک درخواست گواهی عدم پرداخت کند و پس از مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضائی و ثبت شکایت، درخواست صدور اجرائیه بدهد.پس از ارجاع پرونده به دادگاه، در صورتی که در متن چک به “وصول مبلغ چک به شروطی” یا “بابت ضمانت” اشاره‌ای نشده باشد آنگاه قاضی برای صادرکننده چک اجرائیه صادر می‌کند.
طبق قانون 24 ساعت پس از دریافت اجرائیه، تمام حساب‌های صادرکننده چک در تمامی بانک‌ها و مؤسسات به‌اندازه مبلغی که کفاف پرداخت مبلغ چک را بدهد مسدود می‌شوند. اگر تا ۱۰ روز مبلغ چک تسویه نشود، صادرکننده چک مشمول قانون محکومیت‌های مالی خواهد شد؛ این یعنی امکان توقیف اموال و دریافت حکم جلب به وجود می‌آید.
نتیجه گیری :
چک های صیادی براساس قوانین جدید چک صادر می شوند. این چک ها در ایران از سال 1400 صادر و رنگ آنها در تمام بانک های صادر کننده بنفش می باشد.دارای شناسه 16 رقمی و کدQR هستند که افراد با استفاده از آنها اقدام به استعلام وضعیت چک می نمایند. امکان جعل در این نوع چک وجود ندارد. افراد می بایست برای استعلام این چک هزینه پرداخت نمایند.
در این مقاله از سایت وکیل مشهد سعی کردیم به صورت کامل چک صیادی را شرح دهیم.
چنانچه علاقه مند به مطالعه مقالات دیگر در زمینه حقوقی هستید میتوانید به بخش وکیل حقوقی در مشهد مراجعه کنید.
