طرح دعوا بر اساس مرجع رسیدگی دعوا، قانون آیین دادرسی و موضوع دعوا به دو نوع دعاوی حقوقی و کیفری تقسیم می‌شوند. دعاوی حقوقی به موضوعات حقوقی و مدنی مانند اموال و اشخاص خانواده مربوط می‌شود و دعاوی کیفری در رابطه با جرم و مجازات است. هنگام مواجهه با یک مسئله حقوقی یا کیفری اگر نسبت به موضوع آن اطلاع داشته باشید، کار آسان‌تری در پیش دارید و اگر بدانید در چه دادگاهی آن را پیگیری کنید وقت و هزینه کمتری صرف خواهید کرد. در این مقاله به بررسی دعوای حقوقی و کیفری پرداخته و تفاوت آن را بیان می‌کنیم.
دعوای حقوقی چیست؟
دعوای حقوقی دعوایی است که به حقوق مدنی افراد و جبران خسارت‌های ناشی از نقص این حقوق مربوط است. این نوع دعوا، در قانون مدنی امری مشخص است و به دو دسته اشخاص و اموال تقسیم می‌شوند. دسته اشخاص شامل مواردی مانند ارث، ازدواج، طلاق، تابعیت و… می‌شود و در دسته اموال مواردی مانند قرارداد خرید و فروش، مالکیت، اجاره، رهن، مطالبه طلب و… جای می‌گیرند.
قانونی که به دعاوی حقوقی رسیدگی می‌کند، آیین دادرسی مدنی است. بر اساس ماده ۱ این قانون «آیین‌دادرسی مدنی، مجموعه اصول و مقرراتی است، که در مقام رسیدگی به امور حسبی و کلیه دعاوی مدنی و بازرگانی اعمال می‌شود». دادگاه حقوقی بدوی، تجدید نظر و دیوان عالی کشور، دادگاه صالح برای رسیدگی به دعاوی مدنی هستند.
دعوای کیفری چیست؟
دعوای کیفری به دعوایی گفته می‌شود که بر اساس وقوع یک جرم مطرح شده و فرد شاکی خواهان مجازات مجرم است. بر اساس ماده ۲ قانون مجازات اسلامی، «هر رفتاری اعم از فعل یا ترک فعل که در قانون برای آن، مجازات تعیین شده است، جرم محسوب می‌شود.» از این‌رو، برای شناسایی فعل مجرمانه، باید عمل انجام شده از نظر قانون جرم شناخته شود و همه افعال جرم محسوب نمی‌شوند. اعمالی مانند کلاهبرداری، خیانت در امانت، جعل، قتل، فحاشی و توهین در این دسته قرار می‌گیرند.
قانونی که به این دعوا رسیدگی می‌کند، قانون آیین دادرسی کیفری است و بر اساس ماده ۱ این قانون، «آیین دادرسی کیفری، مجموعه اصول و مقرراتی است، که برای کشف و تحقیق جرایم و تعقیب مجرمان و نحوه رسیدگی و صدور رای و تجدید نظر و اجرای احکام و تعیین وظایف و اختیارات مقامات قضایی وضع شده است.» اشخاصی که قصد اقامه دعوای کیفری را داشته باشند، باید با مراجعه به دفاتر خدمات قضایی شکایت خود را ثبت نمایند.
تفاوت دعوای کیفری و حقوقی
بین دعوای حقوقی و کیفری تفاوت‌هایی وجود دارد که در ادامه به آن می‌پردازیم:
- ماهیت این دو دعوا با یکدیگر متفاوت است. دعوای حقوقی به خسارت و جبران آن در حقوق مدنی می‌پردازد و دعوای کیفری به جرم و مجازات اشاره دارد.
- عناوین جرایم کیفری به طور واضح و مشخص در قانون بیان شده است. به عنوان مثال اشاره شده است که یک فعل در چه صورتی کلاهبرداری محسوب می‌شود و مجازات آن چیست. به طور کل، همه جرایم در قانون مشخص هستند و خارج از چیزی که قانون‌گذار تعیین کرده است، جرمی وجود نخواهد داشت. در دعاوی حقوقی، موضوع اصلی خساراتی است که افراد به آن دچار شده‌اند و در شناسایی موارد خسارت، محدودیتی وجود ندارد.
- اقامه دعوای کیفری با طرح شکایت و اقامه دعوای حقوقی با ارائه دادخواست صورت می‌پذیرد.
- قانون آیین دادرسی در این دعاوی با یکدیگر متفاوت است. دعاوی کیفری بر اساس اعمال آیین دادرسی کیفری و دعاوی حقوقی بر طبق آیین دادرسی مدنی، مورد رسیدگی قرار می‌گیرند.
- دلایل اثبات دعوا در این دعاوی نیز متفاوت است. دعوای حقوقی با اقرار، گواهی، معاینه محل و تحقیق محلی، سوگند، رجوع به کارشناس و مواردی از این قبیل اثبات می‌شود و اثبات دعوای کیفری بر اساس ماده ۱۶۰ قانون آیین دارسی کیفری « عبارت از اقرار، شهادت، قسامه و سوگند در موارد مقرر قانونی و علم قاضی است»
سخن آخر
دعاوی حقوقی و کیفری با یکدیگر متفاوت هستند و اطلاع از این دعاوی هنگام طرح آن به افراد کمک زیادی می‌کند تا با صرف زمان و هزینه کمتر به نتیجه مطلوب برسند. در صورت هرگونه سوال در این حوزه می‌توانید به وکیل مشهد مراجعه و از مشاوره رایگان بهره‌مند شوید.
