محاربه در لغت به معنای جنگیدن و سلب گرفتن است و در معنای اصطلاحی سلاح کشیدن با هدف ایجاد ترس در مردم میباشد.در قران کریم ایه ۳۳ سوره مائده در مورد محاربه میباشد و در قانون مجازات اسلامی فصل هستم از جرایم حدی به محاربه اختصاص دارد.
محاربه چیست ؟
قانون گذار در ماده ۲۷۹ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ در تعریف محاره عنوان میدارد که محاربه عبارت از کشیدن صلاح به قصد جان ، مال،یا ناموس مردم یا ارعاب انهاست به نحوی که موجب نا امنی در محیط گردد. امام خمینی در جلد دوم تحریر الوسیله محارب را چنین بیان میکند که محارب کسی است که شمشیرش را برهنه میکند یا ان را تجهیز مینماید تا مردم را بترساند و می خواهد در زمین افساد کند.
پس مشخص میشود که اگر کسی برای ترساندن مردم و به قصد نا امنی و فساد دست به اسلحه ( تفنگ، چاقو،شمشیر ،…) ببرد محارب شناخته میشود.
شرایط محاربه چیست ؟
با ملاحظه ماده ۲۷۹ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ و منابع فقهی برای احراز محاربه شرایطی عنوان نموده اند که مورد بررسی قرار میگیرد :
الف : کشیدن صلاح :
ملاحضه میشود که مهمترین رکن ارتکاب محاربه کشیدن صلاح است پس اگر کسی بدون صلاح و با دست خالی موجب نا امنی و فساد گردد( که بعید است) محاربه محقق نمیشود.
ب: قصد جان و مال و …
ملاحضه میگردد شرط دیگر تحقق محاربه قصد کشتن یا بردن مال یا تعدی به ناموس دیگران میباشد ولذا اگر شخصی به جهت خصومت شخصی با شخصی یا گروهی دست به اسلحه ببرد و حتی موجب نا امنی گردد محارب نیست که این مهم در ماده ۲۷۹ مورد تصریح قرار گرفته است ( هرگاه شخصی با انگیزه شخصی به سوی یک یا چند شخص خاص سلاح بکشد و عمل او جنبه عمومی نداشته باشد محارب نیست)
ج: توانایی بر ایجاد نا امنی در محیط
قسمت اخر ماده ۲۷۹ قانون مجازات اسلامی عنوان میدارد که اگر کسی به روی مردم سلاح بکشد ولی در اثر ناتوانی موجب سلب امنیت نشود محارب محسوب نمیشود.
مجازات محاربه چیست ؟
قانون گذار در ماده ۲۸۲ قانون مجازات اسلامی حد ( مجازات ) محاربه را به شرح ذیل اعلام میدارد:
- اعدام
- صلب
- قطع دست راست و پای چپ
- نفی بلد
نکته قابل توجه اختیار قاضی صادر کننده حکم در انتخاب هر یک از چهار مجازات اعلام شده میباشد که البته این مورد اختلاف حقوق دانان و فقها میباشد امام خمینی در تحریر الوسیله عنوان میدارد که برای حاکم ( قاضی) بهتر باشد که جنایت را ملاحضه کند و انچه که مناسب ان است اختیار کند. در صورت صدور حکم بر نفی ولد اولا مدت نفی ولد کمتر از یک سال نخواهد بود و ثانیا در مدت نفی ولد محارب نباید با بقیه مراوده و رفت و امد داشته باشد.
تفاوت محاربه با بغی و افساد فی الارض :
جهت بررسی تفاوت محاربه با بغی و افساد فی الارض ابتدا به تعریف باغی( بغی) و افساد فی الارض میپردازیم
- باغی : گروهی که در برابر اساس نظام جمهوری اسلامی ایران قیام مسلحانه کنند باغی محسوب میشوند.
- افساد فی الارض : در برابر عمل صالح قرار دارد هر کس مرتکب فساد گسترده شود را گویند
ملاحضه میگردد که مابین محاربه و بغی اختلاف هست در محاربه مهم ترساندن مردم هست در حالی که در بغی ملاک مقابله با حکومت است.
بیان مسائل محاربه
- محاربه با ترک فعل محقق نمیشود و فقط با فعل مثبت محقق میشود.
- فرقی نمیکند که مرتکب محاربه مرد باشد یا زن ،داخل شهر باشد یا بیرون شهر و روز باشد یا شب.
- راهزنان و سارقان و قاچاقچیانی که دست به سلاح ببرند و موجب سلب امنیت و راه ها شوند محاربند.
- به جرم محاربه در دادگاه انقلاب رسیدگی میشود.
- اگ قبل از دستگیری محارب توبه کند مجازات نمیشود.
جمع بندی
همانطور که در سایت وکیل مشهد بیان گردید محاربه جزو جرایم حدی و مجازات سنگینی برای محاربه در نظر گرفته شده است هر چند که اختلافات بسیاری در خصوص تعریف جرم و شرایط و اثار ان بین حقوق دانان و فقها وجود دارد لکن در ماده ۲۷۹ قانون مجازات اسلامی به صورت کامل و صریحا مورد بررسی و نگارش قرار گرفته است.
