نحوه واریز دیه به عوامل زیادی بستگی دارد. دیه یکی از مجازات‌های درج شده در قانون اساسی است که برای وارد شدن صدمات عمدی یا غیرعمدی به جان و بدن افراد تعیین می‌شود. البته این مجازات هنگامی است که امکان قصاص کردن وجود نداشته باشد یا شاکی پرونده به عدم قصاص رضایت بدهد و با مجرم بر سر پرداخت دیه به تفاهم برسند.
میزان دیه مشخص نیست و به توافق طرفین دعوا بستگی دارد. همچنین طرفین می‌توانند درباره نحوه پرداخت دیه توافقاتی انجام دهند؛ در صورت عدم توافق، باید مطابق قانون رفتار شود. قانون مجازات اسلامی نحوه پرداخت دیه را مشخص کرده و در صورت عدم پرداخت، ضمانت اجرای جلب فرد را تعیین کرده است. در این مقاله به بررسی نحوه واریز دیه می‌پردازیم.
نحوه واریز دیه چگونه است؟
بر اساس ماده ۱۷ قانون مجازات اسلامی،« دیه، مالی است که در شرع مقدس، برای ایراد جنایت غیر عمدی بر نفس، اعضا و منافع و یا جنایت عمدی، در مواردی که به هر جهتی قصاص امکان ندارد، به موجب قانون، تعیین می شود.»
بر اساس قانون مجازات اسلامی، مسئول پرداخت دیه وظیفه دارد در مهلت تعیین شده، نسبت به پرداخت دیه به فرد زیان دیده اقدام نماید. مهلت پرداخت دیه با توجه به عمدی بودن، شبه عمد و خطای محض متفاوت خواهد بود. بر این اساس، مهلت پرداخت دیه، با توجه به نحوه وقوع جرم و مواردی که طرفین دعوا با یکدیگر توافق نکرده باشند، به یکی از صورت‌های زیر خواهد بود:
- جرائم عمدی: یک سال قمری از تاریخ وقوع جرم
- جرائم شبه عمد: 2 سال قمری از تاریخ وقوع جرم به این صورت که فرد مرتکب، در هر سال نصف مبلغ دیه را پرداخت کند.
- خطای محض: طی 3 سال قمری از زمان وقوع جرم. فرد مرتکب در هر سال باید یک سوم مبلغ را پرداخت کند.
- در صورت توافق طرفین و عدم تعیین نحوه وارز دیه، مهلت پرداخت، یک سال از زمان توافق است.
اما سوالی که ممکن است مطرح شود درباره نحوه واریز دیه و مراحل پرداخت آن است که باید سه حالت زیر را در نظر گرفت:
- اگر طرفین دعوا با یکدیگر توافق کنند، نحوه واریز دیه و مراحل پرداختی نیز توافقی است؛ در این صورت شخص مرتکب مبلغ دیه را به شماره حساب فرد زیان دیده واریز می‌کند.
- اگر طرفین با یکدیگر توافق نداشته باشند، مسئول پرداخت دیه باید با مراجعه به احکام دادگاه، شماره حساب دادگستری را دریافت و در مهلت مقرر مبلغ دیه را به این حساب واریز نماید. زیان دیده نیز باید با ارائه شماره حساب به اجرای احکام، برای دریافت مبلغ اقدام کند.
- در صورت غیر عمدی بودن جرم مانند وقوع تصادف و خودرو دارای بیمه باشد، بیمه مبلغ دیه را پرداخت می‌کند. در این صورت نحوه واریز دیه به تشکیل پرونده و ارائه مدارک بستگی دارد و پس از بررسی مدارک توسط کارشناس بیمه، مبلغ دیه به حساب زیان دیده یا صندوق دادگستری واریز می‌شود.
نحوه واریز دیه توسط بیمه چگونه است؟
بر اساس قانون اجباری خسارات وارد شده به شخص ثالث، هر نوع دیه بر اثر صدمه به جان افراد، مانند شکستگی، نقص عضو، از کارافتادگی یا فوت از محل بیمه قابل پرداخت است.
در ماده ۳۴ و ۳۶ قانون بیمه شخص ثالث، به نحوه واریز دیه در موارد منجر به فوت یا آسیب بدنی، اشاره شده است. بر اساس ماده ۳۴ «در حوادث رانندگی منجر به خسارت بدنی غیر از فوت، در صورت مطالبه زیان دیده، پس از دریافت گزارش کارشناس راهنمایی و رانندگی و یا پلیس راه و یا کمیسیون جلوگیری از سوانح راه آهن و پزشکی قانونی،
بیمه گر وسیله نقلیه مسبب حادثه و یا صندوق، حسب مورد، مکلفند، بلافاصله، حداقل پنجاه درصد از دیه تقریبی را به اشخاص ثالث زیان دیده، پرداخت کرده و باقی مانده آن را پس از معین شدن میزان قطعی دیه، با رعایت مواد ۳۱ و ۳۲ این قانون بپردازند.»
بر اساس ماده ۳۶ « در حوادث منجر به فوت، در صورت مطالبه دیه نفس، توسط اولیای دم یا قائم مقام متوفی یا درخواست مسبب حادثه، بدون نیاز به رای مراجع قضائی، پس از دریافت گزارش کارشناس راهنمایی و رانندگی و در صورت لزوم، گزارش سایر مقامات انتظامی و پزشکی قانونی، بیمه گر وسیله نقلیه مسبب حادثه و یا صندوق، حسب مورد،
می توانند خسارت بدنی را به ورثه قانونی متوفی، با رعایت ماده ۳۱ این قانون بپردازند. در صورت عدم مطالبه نیز، بیمه گر می تواند بدون نیاز به رای مرجع قضایی، خسارت بدنی را مطابق ماده ۳۲ این قانون، به صندوق تودیع کند»
بر اساس این دو ماده، واریز دیه به این بستگی دارد که فرد زیان دیده پس از تشکیل پرونده، به صورت مستقیم از شرکت بیمه تقاضای درخواست دیه کند؛ در صورت انجام این کار، شرکت بیمه مبلغ را بدون نیاز به رای دادگاه به حساب فرد واریز خواهد کرد. در صورت عدم درخواست، این مبلغ به حساب دادگستری واریز می‌شود و فرد زیان دیده می‌تواند مبلغ دیه را از صندوق دادگستری دریافت کند.
بر اساس تبصره ماده ۳۶ قانون بیمه شخص ثالث، اگر بیمه گر، پس از دریافت گزارشات، نسبت به واریز وجه به حساب دادگستری اقدام نکند و واریز وجه را مشروط به رای دادگاه نماید، وظیفه دارد دیه را به نرخ روز(یوم الادا) پرداخت کند.
سخن پایانی
دیه یکی از مجازات قانون اسلامی است که در صورت تعیین باید در مهلت مقرر پرداخت شود. نحوه واریز دیه و با توجه به وقوع جرم متفاوت است. در صورت داشتن سوال در این زمینه می‌توانید با مراجعه به وب سایت وکیل مشهد از مشاوره رایگان استفاده نمایید.
